Açık COVID Lisansları

-Yazının orjinali creative.commons.org.tr için yayınlanmıştır, tamamını okumak için bağlantıya tıklayabilirsiniz.-

2019’un son ayından beri COVID19 salgını nedeni ile zor, yıkıcı ve bir o kadar da ilginç bir dönemden geçiyoruz. Bugüne dek yüzbinlerce insan hayatını kaybetti, vaka sayısı milyonları aştı. Bilim insanları tüm dünyada salgını durdurmak için araştırmalar yapıyor, birlikte çalışıyor, bilgi ve veri alışverişi yapıyor. Salgın ile mücadeleyi kolaylaştırmak için bilim insanlarının yanı sıra, yardım kuruluşları, sosyal girişimciler, mühendisler, kamu ve özel şirketler dahil olmak üzere büyük bir kesim bilgi ve becerileri dahilinde yaratıcılığını kullanarak, yatırım yaparak, koruyucu malzemeler, medikal araçlar üretiyor. Bu mücadeleyi güçlendirmek ve gelişmeleri hızlandırmak için paylaşımın ve açık lisansların yararlarına odaklanmalı, daha çok kullanmalı ve kullandırmalıyız.

Açık kaynak tasarımların mucizevi sonuçlarına şahit olurken, fikri haklar ve patent gibi sınai haklar inovasyonun önünde büyük engeller oluşturduğunu görüyoruz. Creative Commons (CC) Nisan ayı başında COVID19 salgını ile mücadeleye hız kazandırmak için yeni bir lisans türü duyurdu. CC ekibi, hukuk uzmanları ve önde gelen bilim adamları ile bir araya gelerek, COVID-19 ile ilgili ilaçların, test kitlerinin, aşıların geliştirilmesini ve diğer bilimsel çalışmaları desteklemek için üniversiteler, şirketler ve fikri mülkiyet hakları sahiplerine basit bir yöntem sunmak amacı ile Open COVID Pledge lisanslarını geliştirdi. Açık COVID Bildirgesi olarak çevirdiğimiz Open COVID Pledge, lisans veya telif hakkı ücreti nedeni ile erişilemeyen teknoloji ve içeriğe, ücretsiz ve geniş kapsamlı izin vermek için kullanılıyor. Bir başka deyişle, bu bildirge bildirgeyi kabul ederek taahhüdde bulunan tarafın, resmi olarak açıklanan pandemi sürecinde, süreli olarak, belirtilen lisanslar ile telif haklarını kamuya açması, kamuya kapsamlı izin verdiği anlamını taşıyor.

Microsoft, IBM gibi büyük teknoloji şirketleri bu bildirgeyi destekliyor ve kendileri de teknoloji ve içeriklerini Açık COVID Bildirgesi ile erişime açmak taahhüdünde bulunuyorlar. Bildirgenin kurucu paydaşları arasında Intel, Unified Patents ve Fabricatorz Vakfı var. Şirketler, üniversiteler, kuruluşlar ve bireyler, opencovidpledge.org adresini ziyaret ederek veya opencovidpledge@gmail.com ile iletişim kurarak Açık COVID Bildirisini destekleyebilir ve uygulayabilir.

Açık COVID Bildirgesi’ni nasıl destekleyebilirsiniz?

Kurumsal olarak bu Bildirgeyi desteklemek isterseniz, taahhüdde bulunduğunuzu belirten basın açıklamasını websitenize yerleştirerek resmi bir bildiri yayınlamanız ve linkini opencovidpledge@gmail.com adresine göndermeniz yeterli.

Açık COVID Bildirgesi’ni nasıl uygulabilirsiniz?

Ürettiğiniz, fikri ve sınai hakları saklı teknoloji ve içeriği ilgili bir lisans seçerek lisanslamalısınız. Lisans kategorileri şu şekilde:

• Açık COVID Lisansı (Open COVID License-OCL): Açık COVID Bildirgesi için özel hazırlanmış, kurumlarca kullanılan lisanslardır:
  • OCL-PC v1.0: Bu lisans, dünya çapında kamuya, taahhüdü verenin tüm patent ve telif haklarının kullanımına izni verir. Bu lisans 1 Aralık 2019’da başlar ve Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) COVID-19 pandemisine resmi olarak bir son vermesini ilan etmesinden bir yıl sonra sona erer.
  • OCL-PC v1.1: Bu lisans, önceki v1.0 sürümüyle aynı izinleri verir; ancak, sonlandırma tarihi, hangisi önce olursa olsun, COVID-19 salgınının sona erdiği veya 1 Ocak 2023’te sona eren DSÖ bildiriminin başlarında sabitlenir. Taahhüdü yapan, bu son tarihi uzatabilir.
  • OCL-P v1.1: Bu lisans OCL-PC v1.1 ile aynı izni vermektedir, ancak sadece patent hakları ile sınırlıdır.
• Açık COVID Lisansı ile uyumlu lisanslar: Creative Commons’ı bildiğiniz 4.0 atıf lisansı ve CC0 kamuya tahsis Açık COVID lisanslı ile uyumlu lisanslar. Patent gibi sinai hakları değil, yalnızca fikri hakların kullanımına izin vermek isteyenler için mevcut CC lisansları zaten bunu karşılıyor. Tek farkı Açık COVID lisansları pandemi dönemi ile süreli iken, CC lisansları süresizdir.
• Açık COVID Lisansına alternatif lisanslar: Bu grup ise verilen Açık COVID lisans metinlerini kullanmak istemeyen ancak bu şart ve koşulları ile tutarlı terimler içerebilecek lisanslardan oluşur.

Araştırmacıları, kamu ve özel şirketleri, girişimcileri, mühendisleri, toplum sağlığına katkısı olabilecek her kesim ve herkesi, COVID19 salgınını durdurmak, hastaların tedavisini hızlandırmak amacıyla gerekli ilaç, aşı ve medikal araçların hızla geliştirilebilmesi, araştırmacıların bilimsel çalışmalara maliyet ve telif hakları sınırlamaları olmaksızın erişimi için Açık COVID Bildirgesini desteklemeye ve Açık COVID lisanslarını kullanmaya çağırıyoruz. Bu lisansların kapsamı, tanımlarında belirtildiği gibi DSÖ’nün pandeminin son erdiğini belirteceği tarih ile sınırlı. Bir zaman sınırlaması olmadan telifli çalışmalarınızı süresiz, sınırsız erişime açmak isteyenler ise mevcut Creative Commons lisanslarını kullanabilirler.

Konuyla ilgili destek ihtiyacınız olursa bana veya creativecommons.org.tr iletişim adreslerinden birine ulaşabilirsiniz.